Yumurta kistleri, kadınların yumurtalıklarını etkileyen kistlerdir. Genellikle rahatsızlık vermedikleri için tedavi edilmelerine gerek kalmaz. Ancak bazı yumurta kistleri bu özellikte olmadığından, gecikmeden tedavi edilmelidir. Yumurtalıklar farklı hücrelerden oluşmuş ve hormonların etkilediği organlardır. Hücrelerdeki büyüme zamanla kist oluşumuna neden olabilir. Kistlerde hücrelerden dolayı hormon gibi salgılar da üretilebilir. Yumurta kistleri, diğer kistler gibi kist duvarı ile çevrili, içi sıvıyla dolu yapılardır. Kist içindeki maddeler stabil olmadığından, sürekli ölen hücrelerin yerine yenisi yapılır. Her biri farklı sıvılar salgılar. Bir yandan sıvı üretilirken, diğer yandan bir kısmı absorbe edilir. Bu aşamalarda anormallik geliştiğinde, aşırı sıvı birikmeye başlar. Kist oluşumu bu şekilde meydana gelir. Yumurta kistleri fonksiyonel ve tümöral şekilde oluşabilir.

Yumurta kistlerinin oluşması genellikle hormonlardan kaynaklanır. Normalde yumurtalıklarda yumurta hücresinin taşınmasını sağlayan 3 cm çapındaki folikül denilen kist oluşur. Folikül çatladığında, yumurta çıkar. Gebelik gerçekleşmezse, 14 gün geçince adet kanaması başlar. Hormonlarda bir düzensizlik meydana geldiği zaman folikül çatlayamaz ve büyüme gösterir. Bu yapılara basit kist yani folikül kisti denir. Yumurta kistleri genellikle aşırı radyasyona maruz kalma, iltihap gibi etkenlerden oluşur. En çok adet görmeye devam edenlerde bu tür kistler meydana gelir. Genç kızlarda ve menopoza girenlerde nadiren oluşur. Ailesel yatkınlık da yumurta kisti oluşumunda önemli bir etkendir.

Kistlerin iyi huylu olması yanında, kötü huylu olması da mümkündür. Yumurta kistleri fazla belirtiye neden olmaz. Bu nedenle başka kontroller sırasında tespit edilmeleri yaygındır. Belirti verdiği kişilerde ise adet düzensizliğine, karında ağrı ve şişkinliğe, idrar yolu ve sindirim sorunlarına neden olabilir. Ancak bunlar başka sağlık sorunlarında da görüldüğünden, fazla dikkate alınmaz. Büyümesi fazla olmayan kistler, yumurtalığın içinde şişkinliğe neden olmaz. Bu yüzden ağrı gibi etkilere yol açmaz. Ancak kist dönmesi, kist patlaması gibi durumlarda şiddetli karın ağrısı ortaya çıkar. Kistin iltihaplanması, endometriozis gibi durumlarda ağrıya neden olur.

Genellikle rutin muayenede yapılan ultrason tetkikinde tespit edilen yumurta kistlerinin çapı 5-6 cm'den küçük olması halinde, iyi huylu olduğu ve fonksiyonel olduğu düşünülür. Gerektiği takdirde tanı için MR, tomografi ve hormon incelemeleri de yapılır.

Yumurta kisti tedavisinde türüne uygun bir tedavi yöntemi tercih edilir. Kistlerin küçülmesini sağlamak için doğum kontrol hapları kullanılır. İltihaplı olanlar içinse antibiyotik tedavisine başvurulur. Kötü huylu olabilecek, büyüme özelliği olan yumurta kistlerinde ise genellikle cerrahi yolla kistin çıkarılması tercih edilir. Özellikle menopozdaki kadınlarda tespit edilirse ve büyüme gösteriyorsa, kistlerin kötü huylu olma riski yüksektir. Büyümeyen kistler ise takip altına alınır. Tedavi edilen kistlerin 6 ay kadar izlenmesi iyi olur. Çünkü bazı yumurta kistleri yeniden tekrarlayabilir. Ayrıca kistlerin patlama ve kanama riski de olabilir. Bu konuda dikkatli olunması gerekir.